Η φετινή έκδοση του Φεστιβάλ Ήχου και Οικολογίας Reveil ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το Σάββατο 3 Μαΐου 2025 στο Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης (ΠΚ) με ένα πρόγραμμα δράσεων ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον, τις πυρκαγιές και τη βιωσιμότητα, καθώς και καινοτόμες συνεργασίες με το Γυμνάσιο Κουνουπιδιανών, το Εργαστήριο Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής στο ΠΚ, την ομάδα του Ράδιο Entasi 93.5 FM του ΠΚ, το Κέντρο Leverhulme για τις Πυρκαγιές, το Περιβάλλον και την Κοινωνία (Λονδίνο) και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο για την Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή (EURECA-PRO).
Το Πάρκο άνοιξε την πύλη του στο κοινό νωρίς το πρωί. Από τις 8 π.μ., οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να ακούσουν το Reveil στον προαύλιο χώρο του φυλακίου του Πάρκου. Το Reveil είναι ένα 24ωρο ραδιοφωνικό πρόγραμμα με ζωντανές μεταδόσεις ηχοτοπίων από τις χαραυγές όλου του κόσμου. Από το 2014, το πρόγραμμα επιμελείται ο καλλιτεχνικός οργανισμός Soundcamp με έδρα το Λονδίνο, τη Χάγη και τα Χανιά και κάθε χρόνο πλαισιώνεται από μια σειρά παράλληλων εκδηλώσεων σε διάφορες πόλεις σε όλη την Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οι ζωντανές μεταδόσεις των χαραυγών έγιναν ένα με το περιβάλλον στο φυλάκιο του Πάρκου μέσα από μια διακριτική ηχητική εγκατάσταση που επιμελήθηκε η ομάδα του Radio Entasi.
Το Μουσείο του Πάρκου άνοιξε τις πόρτες του από τις 9 π.μ. για να μοιραστεί με το κοινό την εικαστική έκθεση με τίτλο «Μικρή Πράσινη Θάλασσα». Εμπνευσμένη από το ομότιτλο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, η «Μικρή Πράσινη Θάλασσα» ξεδιπλώθηκε μέσα από φωτογραφίες, σκίτσα, εικόνες, φυτολόγια, γλυπτά, ήχους και κατασκευές μαθητών του Γυμνασίου Κουνουπιδιανών, οι οποίοι συμμετείχαν στο περιβαλλοντικό πρόγραμμα με τίτλο «Ανθολογία μιας Περιπλάνησης». Το πρόγραμμα και την έκθεση επιμελήθηκαν οι εκπαιδευτικοί Άσπα Θεοχάρη (Καθηγήτρια Αγγλικής) και Ελένη Λυκάκη (Καθηγήτρια Βιολογίας) σε συνεργασία με ομάδα μαθητών από τις Γ', Β' και Α' τάξεις του σχολείου. Τα έργα διαμόρφωσαν οι μαθητές μέσα από μια σειρά εβδομαδιαίων συναντήσεων (από Δεκέμβριο 2024 έως Απρίλιο 2025) στο πλαίσιο έρευνας πεδίου που περιελάμβανε ομαδικούς ή ατομικούς περιπάτους, δραστηριότητες και ξεναγήσεις στο Πάρκο.
Όπως εξηγούν οι εκπαιδευτικοί που συντόνισαν την ομάδα και επιμελήθηκαν την έκθεση,
«[η] γνωριμία με όλους τους χώρους του Πάρκου, τα φυσικά υλικά και τα αισθητικά ερεθίσματα, εμπνεύστηκαν και αποτυπώθηκαν καλλιτεχνικά από τους μαθητές της Ομάδας. Η αισθαντική τους απεικόνιση ύφανε ιστούς εικόνων και ήχων, συνθέτοντας και ξετυλίγοντας μια εφηβική ιστορία «περιπλάνησης» μέσα σε ανθούς, νήματα και λέξεις.»
«Το Πάρκο έγινε η δική μας «Μικρή Πράσινη Θάλασσα», ένα κομμάτι της μεσογειακής ελληνικής φύσης, άφθαρτης και νέας, που για λίγο μόνο υιοθετήσαμε, αλλά πήραμε υπό την προστασία μας. Ένας χώρος αρμονίας, ισορροπίας και μουσικότητας που φώναζε στους έφηβους μαθητές μας να «γυρίσουν τον ήλιο και να ακούσουν».»
Τα νήματα αυτής της «Μικρής Πράσινης Θάλασσας» απλώθηκαν παντού στο Πάρκο. Η διαδρομή από την είσοδο μέχρι το μουσείο πλαισιώθηκε από καλλιτεχνικές παρεμβάσεις των μαθητών με καρέκλες-γλυπτά φτιαγμένες από φύλλα, κλαδιά και άλλες πρώτες ύλες που οι μαθητές συνέλεξαν κατά την έρευνα πεδίου που πραγματοποίησαν τους τελευταίους μήνες στο Πάρκο. Προσωπικά αντικείμενα, ρούχα και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποίησαν οι μαθητές κατά την έρευνά τους τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία της διαδρομής, δημιουργώντας έτσι ένα νήμα που συνέδεε θεματικά την είσοδο και το φυλάκιο του Πάρκου με το αλώνι και το Μουσείο, καθώς και το θερμοκήπιο του Πάρκου. Τα έργα των μαθητών ανασύνθεσαν το Πάρκο με μεγάλη λεπτομέρεια, ενσυναίσθηση και καλλιτεχνική αρτιότητα, αναδεικνύοντας την εποχικότητα και τη βιοποικιλότητά του, αποτυπώνοντας έτσι τις πολυδιάστατες και εφήμερες ομορφιές του.
Η φετινή διοργάνωση επικεντρώθηκε επίσης στις Πυρκαγιές, ένα πολύ επίκαιρο θέμα στην Ελλάδα. Η επιμελήτρια του φεστιβάλ, Δρ. Μαρία Παπαδομανωλάκη, προσέγγισε αυτό το θέμα μέσα από διάφορες δραστηριότητες που στόχευαν στην ευαισθητοποίηση του κοινού και στην ανάδειξη της τοπικής και παγκόσμιας διάστασής του. Η προβολή του πολυβραβευμένου ντοκιμαντέρ μικρού μήκους σε σκηνοθεσία Γιάννη Μαθιουδάκη, με τίτλο "Στάχτες", και η συζήτηση με τον ίδιο τον σκηνοθέτη άγγιξαν μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών σε επίπεδο κοινότητας, πολιτείας και ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Όπως δήλωσε και ο ίδιος, η συγκεκριμένη ταινία προέκυψε μέσα από ένα πρόγραμμα της Βουλής των Ελλήνων, όπου φοιτητές από διαφορετικά τμήματα Ελληνικών Πανεπιστημίων που σχετίζονται με τις κινηματογραφικές σπουδές, συνεργάστηκαν διαδικτυακά για να δημιουργήσουν ταινίες μικρού μήκους με θέμα το περιβάλλον. Ο κ. Μαθιουδάκης επέλεξε να μιλήσει για τις πυρκαγιές, ένα θέμα που συνδέεται πολύ στενά με την Κρήτη και είναι ταυτόχρονα πολύ προσιτό. Η ιστορία της Ηλιάνας από τις Μέλαμπες Ρεθύμνου, αν και είναι ήδη γνωστή στα τοπικά μέσα ενημέρωσης, μέσα από την ταινία αποκτά μια πιο αφηγηματική διάσταση που αναδεικνύει όλες τις πτυχές του ζητήματος με μια πιο ανθρώπινη, βιωματική και ρεαλιστική ματιά, καθιστώντας την ταινία πιο προσιτή στο ευρύτερο κοινό, αλλά και προσεγγίζοντας το θέμα με μια πιο αισιόδοξη οπτική γωνία, όπως δήλωσε ο σκηνοθέτης.
Μετά την προβολή της ταινίας, οι ερευνήτριες Δρ. Χρύσα Βαμβακάκη και Δρ. Κωνσταντίνα Παρασκευοπούλου, μέλη του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής του ΠΚ, μίλησαν για την έρευνα που διεξάγει το εργαστήριο για τις πυρκαγιές, συνδέοντάς τες με την κλιματική αλλαγή και τη βιωσιμότητα. Στη συνέχεια, οδήγησαν τους συμμετέχοντες σε έναν εκπαιδευτικό περίπατο στο Πάρκο για να μάθουν με βιωματικό τρόπο πώς να αναγνωρίζουν τα διαφορετικά είδη χλωρίδας και να τα συσχετίζουν με τις πυρκαγιές. Η εκπαιδευτική δραστηριότητα ολοκληρώθηκε με ένα διαδραστικό κουίζ, όπου οι καλύτεροι παίκτες κέρδισαν μικρά δωράκια, χορηγία του EURECA-PRO.
Τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης με τίτλο "Οι Πυρκαγιές Μέσα από τον Φακό του Ερευνητή" ανέδειξαν την παγκόσμια διάσταση του θέματος και παρουσίασαν βιώσιμες μεθόδους διαχείρισης και ελέγχου των δασικών πυρκαγιών. Οι οκτώ φωτογραφίες που κοσμούν την είσοδο του Πάρκου έχουν ληφθεί από διδακτορικούς φοιτητές και ακαδημαϊκό προσωπικό κατά τη διάρκεια έρευνας πεδίου σε περιοχές που επλήγησαν από πυρκαγιές. Από την Τουρκία και την Ελλάδα μέχρι τη Βραζιλία και το Λάος, οι ερευνητικοί φακοί των φωτογράφων-ερευνητών ασχολούνται με τον φυσικό κόσμο με μεγάλη προσοχή, ενσυναίσθηση και ευαισθησία. Η συλλογή ευαισθητοποιεί όχι μόνο σχετικά με τις πυρκαγιές ως φυσικές καταστροφές σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά παρουσιάζει και βιώσιμες μεθόδους διαχείρισης και ελέγχου τους. Η έκθεση κατέστη δυνατή χάρη στη συνεργασία του Πάρκου Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας και του Πολυτεχνείου Κρήτης με την ομάδα EURECA-PRO TUC και το Κέντρο Leverhulme για τις Πυρκαγιές, το Περιβάλλον και την Κοινωνία (Λονδίνο). Τα εγκαίνια της έκθεσης προλόγισαν με δύο σύντομες εισηγήσεις ο Δρ. Ευάγγελος Διαμαντόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής της Σχολής Χημικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος και Επιστημονικά Υπεύθυνος του EURECA-PRO TUC, καθώς και ο Δρ. Απόστολος Βουλγαράκης, Καθηγητής της Σχολής Χημικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος και Αναπληρωτής Διευθυντής του Κέντρου Leverhulme.
Αναφερόμενος στον σημαντικό ρόλο μιας τέτοιας δράσης για τη σύνδεση της έρευνας και της κοινωνίας, ο Δρ. Διαμαντόπουλος τόνισε ότι:
Η σημερινή εκδήλωση έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή είναι μια εκδήλωση που απευθύνεται στην κοινωνία και είναι επίσης μια εκδήλωση που έχει επιστημονική αλλά και καλλιτεχνική, κοινωνική, ανθρωπιστική διάσταση και ως εκ τούτου καλύπτει ένα πολύ ευρύτερο πεδίο που είναι βασικά ο στόχος ενός Πανεπιστημίου αλλά είναι και ένας ευρύτερος στρατηγικός στόχος του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου για την Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή (EURECA-PRO) που είναι μια νέα πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Δρ. Βουλγαράκης, με τη σειρά του, τόνισε τη αλληλένδετη σχέση μεταξύ εντοπιότητας και παγκόσμιου συγκείμενου:
Ζούμε σε έναν τόπο αλλά ταυτόχρονα είμαστε και πολίτες του κόσμου, είναι ωραίο να αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό που έχουμε γύρω μας και προστατεύουμε είναι μέρος ενός παγκόσμιου συνόλου περιβαλλόντων που πρέπει κι εμείς να προστατεύσουμε. Η ομάδα μας στο Πολυτεχνείο Κρήτης μελετά την κλιματική αλλαγή και τη σύνδεσή της με τις πυρκαγιές από το παγκόσμιο επίπεδο έως το πολύ τοπικό... Τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν είναι μόνο παγκόσμια ή μόνο τοπικά, πρέπει να κατανοήσουμε την παγκόσμια διάσταση, αλλά και πώς να ευαισθητοποιήσουμε και να δρούμε σε τοπικό επίπεδο. Γι' αυτό πιστεύω ότι μέρη όπως το Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας και δρώμενα όπως το συγκεκριμένο είναι πολύ σημαντικά.
Η έκθεση παραμένει στην είσοδο του Πάρκου και το κοινό μπορεί να την επισκεφθεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας και να μάθει περισσότερα για τις φωτογραφίες μέσω της σάρωσης ενός κωδικού QR.
Το Φεστιβάλ έκλεισε με τη μουσική παράσταση της Περιβαλλοντικής Ομάδας του Γυμνασίου Κουνουπιδιανών, όπου οι μαθητές, μέσα από στίχους, μελωδίες και ήχους, ξετύλιξαν για τελευταία φορά το νήμα της εφηβικής τους περιπλάνησης στο Πάρκο και συγκίνησαν το κοινό. Τη μουσική διδασκαλία της ομάδας συντόνισε η Ισαβέλλα Σταυρίδου (καθηγήτρια Μουσικής) και την επιλογή των κομματιών επιμελήθηκαν από κοινού η κα Σταυρίδου με την κα Θεοχάρη. Το εκλεπτυσμένο πρόγραμμα περιελάμβανε μελοποιημένα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, όπως το «Κάτω στης Μαργαρίτας το Αλωνάκι» σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου ή το «Το Μαγισσάκι» της Νένας Βενετσάνου, αλλά και παραδοσιακά τραγούδια από την Ελλάδα, όπως το «Απάνω στην Τριανταφυλλιά», από την Αγγλία, όπως το "Bushes and Briars", και από το νησί των Εβρίδων στη Σκωτία, όπως το "The People Who Have Gardens", καθώς και εμβληματικές συνθέσεις του Μάνου Χατζιδάκι, όπως «Τα παιδιά Κάτω στον Κάμπο» ή «Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης» σε στίχους Νίκου Γκάτσου, με τα οποία η παράσταση ολοκληρώθηκε εντυπωσιακά, λουσμένη με ιδιαίτερα χρώματα, καθώς ξεκίνησε η έλευση της γαλάζιας ώρας.
Ακούστε την ηχογράφηση της μουσικής παράστασης, που επιμελήθηκε και επεξεργάστηκε η Δρ. Παπαδομανωλάκη. Μπορείτε επίσης να δείτε ένα φωτογραφικό άλμπουμ με επιλεγμένες φωτογραφίες από την εκδήλωση, ένα βίντεο από τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης και ένα ακόμη βίντεο της μουσικής παράστασης. Όλα είναι διαθέσιμα και στη δεξιά στήλη αυτής της ανάρτησης.
